Inleiding
De eerste keus voor de behandeling bij patienten met Claudicatio Intermittens (of etalagebenen) is looptherapie. Door middel van looptherapie kan de pijnvrije loopafstand vergroot worden. Als deze looptherapie onder begeleiding van een fysiotherapeut wordt uitgevoerd (gesuperviseerde looptherapie), lijken de resultaten aanzienlijk beter. Een bijkomend voordeel is dat de fysiotherapeut ook aandacht kan besteden aan de leefstijlveranderingen die nodig zijn om het risico op verdere problemen te verminderen. U kunt hierbij denken aan stoppen met roken, gezond eten en het ontwikkelen van een actieve levensstijl.
Het woord looptherapie geeft al aan dat we iets anders bedoelen dan (sportief) wandelen. Met looptherapie bedoelen we lopen in een stevige wandelpas. Het is de bedoeling dat u zeer regelmatig oefent in het lopen van steeds langere afstanden. Voor het beste resultaat van de looptherapie is het van belang dat u minimaal 5 keer per week, maar het liefst dagelijks traint, bij voorkeur drie keer per dag, en dit minimaal 3 tot 6 maanden volhoudt. In het begin krijgt u 2 tot 3 keer per week begeleiding van uw fysiotherapeut, maar uiteindelijk zal de therapie afgebouwd worden (indien uw conditie dit toelaat) en gaat u steeds meer zelfstandig trainen. Door telkens door te lopen tot net voor u uw maximale loopafstand heeft bereikt, kan uw loopafstand vergroot worden.
De loopafstand vergroten:
De fysiotherapeut kan u hierbij helpen en zal in eerste instantie uw bewegingsmogelijkheden met u bespreken en samen met u een persoonlijk en gestructureerd trainingsprogramma samenstellen om zo tot een zo goed mogelijk resultaat te komen. Voor het behoud van het verkregen resultaat is het zeer belangrijk om een actieve levenstijl te ontwikkelen en te onderhouden.
Naast het verbeteren van uw loopafstand zal mede door de begeleiding van een gekwalificeerde fysiotherapeut uw uithoudingsvermogen en uw looppatroon worden verbeterd, en uw mogelijke angst voor inspanning worden overwonnen. Vooral het looppatroon is van belang. Om pijnklachten te omzeilen, gaan veel mensen op een andere geforceerde manier lopen. Uw fysiotherapeut kan u helpen een gezond looppatroon aan te leren.
Uitleg over looptraining bij claudicatio intermittens en uitleg over hoe U zelf een looptrainingsprogramma kan op te zetten.
Van uw behandelend specialist hebt u te horen gekregen dat u last hebt van “claudicatio intermittens” ofwel etalagebenen. Mensen met deze klachten moeten bij het lopen van een bepaalde afstand vaak stil blijven
staan omdat ze door verminderde doorbloeding pijn krijgen in de benen. Om in zo’n situatie niet op te vallen blijven ze bijvoorbeeld voor een winkeletalage staan (vandaar de naam “etalagebenen”). De oorzaak van deze klachten is een vernauwing of afsluiting in de slagaderen naar/in de benen. Hierdoor komt er bij inspanning (lopen) te weinig zuurstofrijk bloed bij de spieren zodat er een verzuring kan ontstaan waarvan pijn het gevolg is. Door regelmatig te lopen bent u in staat het ziekteproces een halt toe te roepen en uw loopafstand te verbeteren. Zeven van de tien patienten met
“etalagebenen” kunnen door middel van looptraining een operatieve ingreep of een dotterprocedure voorkomen. Uw specialist zal met u bespreken of u voor looptraining in aanmerking komt.
Het lopen
Voor claudicatio-patienten is lopen veruit de meest efficiente manier van bewegen. Ten eerste zal de algehele conditie verbeteren. Door veel en regelmatig te lopen wordt het herstellend vermogen van het lichaam geactiveerd. Daarnaast zal looptraining de bloedtoevoer naar de benen verbeteren door de vorming van collateralen.
De “collateralen”
Door een vernauwing in de slagaders naar/in de benen komt er bij inspanning te weinig zuurstof in de benen. Dit geeft krampende pijn. De vernauwingen gaan niet meer vanzelf open. Wel is het lichaam in staat nieuwe bloedvaatjes te vormen en bestaande bloedvaatjes verder te ontwikkelen. Deze bloedvaten worden collateralen genoemd. Door vaak te lopen in een behoorlijk tempo krijgt het lichaam een prikkel tot het vormen van collateralen. Na verloop van tijd kunnen de collateralen de functie van de vernauwde en verstopte slagaderen overnemen. Hoe meer u loopt des te meer collateralen ontwikkelen zich. Na een aantal weken looptraining merkt u dan dat de afstand die u pijnvrij kunt afleggen duidelijk toeneemt.
Het roken
Eigenlijk moet het niet uw arts zijn die u er op attendeert dat roken slecht is voor de gezondheid en in het bijzonder voor de bloedvaten. We hadden eerlijk gezegd gehoopt dat u al gestopt was….Stoppen met roken is moeilijk, maar wel belangrijk. U kunt hier hulp bij krijgen, zodat de kans om te stoppen groter wordt.
De looptraining
Voor de ontwikkeling van collateralen is het belangrijk dat er veel en regelmatig gelopen wordt in een behoorlijk tempo. Dus niet schuifelen of drentelen maar lopen in een wandeltempo zonder onderbrekingen. Dit betekent dat het uitlaten van de hond in de regel niet onder looptraining valt. De meeste claudicatio-patienten hebben een pijnvrije loopafstand van ongeveer 40 tot 250 meter (of meer). Na ongeveer 4 tot 6 weken zal het eerste effect van de looptraining optreden; de pijnvrije loopafstand zal toenemen. Na de volledige looptraining die 6 maanden duurt zal dit toegenomen zijn van vele honderden meters tot enkele kilometers pijnvrij lopen. Een dergelijke toename van de loopafstand zal voor de meeste patienten voldoende zijn om “uit de voeten te kunnen”.
Uw loopafstand
De afstand die u pijnvrij kunt lopen bedraagt bijvoorbeeld 100 meter. Daarna krijgt u toenemend kramp in het been wat u uiteindelijk noodzaakt te stoppen na bijvoorbeeld 140 meter. Uw “loopafstand” bedraagt het gemiddelde van deze twee: 120 meter.
De looproute
Uitgaande van uw berekende “loopafstand” kunt u zelf uw looproute, of trainingsparcours uitstippelen. Richt uw route zo in dat u de berekende “loopafstand” driemaal af kunt leggen voordat u weer op het uitgangspunt terug bent. Als uw loopafstand dus 120 meter bedraagt, betekent dit dat uw route minstens 360 meter moet zijn. Als route kunt u vanuit uw woning een aantal straten of bijvoorbeeld in een park lopen waarbij aanwezige objecten zoals gebouwen gebruikt kunnen
worden ter afbakening van de afgelegde afstand. Soms kan het verstandig zijn uw trainingsparcours uit te laten zetten door iemand die geen claudicatioklachten heeft.
Rust na het lopen is belangrijk
Hoewel het in wezen om de inspanning van het lopen gaat is rust ook belangrijk. Tijdens het rusten verdwijnen de pijnklachten doordat er weer voldoende zuurstofrijk bloed naar de spieren kan stromen. Na iedere “loopafstand” (van bijvoorbeeld 120 meter) moet u een of enkele minuten rust nemen om de pijn weg te laten zakken. Deze tijd is voor iedereen anders. Het is verstandig om staande te rusten. Probeer ook bij het uitzetten van uw looproute hier rekening mee te houden en kijk of er genoeg beschutte rustplekken zijn.
Uw tempo
U zult merken dat hoe sneller u loopt des te eerder de pijnklachten ontstaan. Dit komt doordat bij een hoger tempo het tijdstip eerder bereikt zal zijn waarop de zuurstofvoorziening in de benen tekort zal gaan schieten. Volgens fysiotherapeuten ligt een normaal looptempo op ongeveer 5 kilometer per uur. Omgerekend wil dat zeggen dat in 10 minuten een afstand van 833 meter afgelegd zou moeten zijn! Te verwachten valt dat u in een lager tempo zult beginnen.
Naarmate echter uw “loopafstand” door de oefeningen gaat toenemen kunt u ook sneller lopen.
Loopschema
Het uitgangspunt van de looptraining is dat u driemaal per dag loopt en dat u telkens driemaal uw “loopafstand” aflegt.
In totaal loopt u dus 9x uw “loopafstand” per etmaal. Mocht u een keer niet in de gelegenheid zijn om driemaal achter elkaar uw ‘loopafstand” af te leggen dan hoeft dit geen probleem te zijn als u zich er maar aan houdt dat in ieder geval per etmaal in het totaal 9x de “loopafstand” wordt afgelegd. Na 7 trainingsdagen heeft u 63x de “loopafstand” afgelegd.
Na enkele weken is de pijn bij het einde van de “loopafstand” minder hevig of zelfs niet meer merkbaar. Het wordt dan ook tijd een nieuwe, langere loopafstand te bepalen en derhalve ook een nieuw trainingsparcours uit te zetten. Dit herhaalt zich dan iedere week. U merkt het al: zo gaat u iedere week vooruit! Na 6 maanden intensieve looptraining zult u merken dat er geen verbetering meer optreedt in de inmiddels fors toegenomen loopafstand. Dit is geen reden om te stoppen maar om de bereikte, maximale afstand te behouden door te blijven oefenen!
Nog wat tips
* Bij het uitzetten van een trainingsparcours is het vaak moeilijk om afstanden te schatten. Als hulpmiddel kunt u aanhouden dat 120 normale stappen ongeveer overeenkomen met 100 meter.
*Zorg voor makkelijke kleding die ook bescherming biedt tegen koude en wind. Dit laatste vooral om afkoeling te voorkomen tijdens uw rustpauze. Draag bovendien makkelijk zittende schoenen.
*De looptraining vergt enig “afzien” maar u moet ook niet overdrijven door steevast door de pijn heen te willen lopen.
* Een hulpmiddel bij de looptraining is wellicht een pedometer (stappenteller). Deze registreert het aantal stappen en de afstand die wordt afgelegd. Pedometers zijn in verschillende prijsklassen (vanaf 5,-) verkrijgbaar.
* Sommige mensen lopen graag met een wandelstok en uiteraard is hiertegen geen enkel bezwaar.
*Denk ook eens aan uw gewicht als u wat zwaarlijvig bent. Wat kilo’s minder maakt de uitvoering en ook het uiteindelijk resultaat van de looptraining nog beter. Wellicht valt een afspraak bij een dietiste te overwegen.
Ten slotte
Het uiteindelijk resultaat kunt u verwachten na gemiddeld 6 maanden intensieve looptraining. Mocht u echter het idee hebben dat er absoluut geen verbetering optreedt, overleg dan met uw arts. Ook als er een verslechtering optreedt waarbij u door de gebrekkige doorbloeding van de benen pijn in rust of nachtelijke pijnen in de voeten ervaart, is het verstandig uw bestaande afspraak te vervroegen.